Μια φράση που μας χαρακτηρίζει ως λαό είναι η εξής: «Να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα». Είναι θλιβερό πώς η ανάγκη για κριτική, σχολιασμό και κακό κουτσομπολιό κυλάει στο αίμα μας. Με την ανάπτυξη των social media και την ανωνυμία που προσφέρουν, έχουμε βρει τη «λύτρωσή» μας και εκτοξεύουμε χολή ανενόχλητοι.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΙΤΙΑ;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αρνητική κριτική, με τις γυναίκες να γίνονται συχνότερα θύματα. Οι πιο συνηθισμένοι παράγοντες στα social media περιλαμβάνουν:
- Εξωτερική εμφάνιση.
- Σεξουαλικές προτιμήσεις.
- Οικονομική άνεση.
- Προσωπικές απόψεις.
Έχω δει βίντεο στο TikTok όπου σχολιαστές προσβάλλουν ανερυθρίαστα μια γυναίκα για την εμφάνισή της. Η λανθασμένη πεποίθηση ότι η δημόσια έκθεση «επιβάλλει» την ανοχή στην κριτική δείχνει την τοξικότητα της διαδικτυακής μας κουλτούρας.
Είναι απογοητευτικό να παρακολουθεί κανείς τη ροή των σχολίων κάτω από φωτογραφίες ή βίντεο. Η δυνατότητα ανώνυμης κριτικής οδηγεί πολλούς να εκφράσουν την οργή και τη ζήλια τους εναντίον άλλων. Έτσι, οι γυναίκες συχνά στοχοποιούνται, με τις προσβολές να εκτοξεύονται χωρίς δεύτερη σκέψη. Πολλές φορές, αυτή η κατάσταση οδηγεί στην ψυχολογική επιβάρυνση των θυμάτων, με αποτέλεσμα να αναρωτιούνται αν αξίζουν την αποδοχή που επιθυμούν.
Υπάρχει η εντελώς λανθασμένη πεποίθηση ότι επειδή κάποιος επιλέγει να εκτεθεί δημόσια, πρέπει να είναι έτοιμος να ακούσει και τα αρνητικά σχόλια. Όταν διάσημοι άνθρωποι επιλέγουν να απενεργοποιήσουν τα σχόλια στους λογαριασμούς τους στα social media, συχνά κατακρίνονται για την απόφασή τους, επειδή «δεν μπορούν να δεχθούν την κριτική». Είναι σημαντικό να ρωτήσουμε, τι μας ωθεί να σχολιάσουμε με αυτόν τον τρόπο και να το βαφτίσουμε «κριτική» αντί για κακία; Τι κρύβεται πίσω από αυτό το μίσος;
ΓΙΑΤΙ ΝΙΩΘΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΟΤΑΝ ΜΕΙΩΝΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ;
Η ανάγκη να μειώσουμε τους άλλους πηγάζει από τις δικές μας ανασφάλειες. Οι γυναίκες υποτιμούν άλλες γυναίκες λόγω ζήλιας, ενώ οι άνδρες συχνά εκφράζουν ομοφοβία λόγω φόβου ότι απειλείται ο ανδρισμός τους. Οι influencers προβάλλουν ένα ιδανικό που είναι άπιαστο για πολλούς, και έτσι οι προσβολές γίνονται ο μόνος τρόπος να εκφράσουν την απογοήτευσή τους.
Για πολλούς, αυτή η κακή συνήθεια είναι ένα μέσο εκτόνωσης. Αναζητώντας «ανακούφιση» στις προσβολές και τον αρνητισμό, δημιουργείται ένας κύκλος τοξικότητας που είναι δύσκολο να σπάσει. Η Αθηνά Τσαγκαράκη (athinoid) είχε αναφέρει σε μια συζήτηση πως η καταπίεση και ο πόνος είναι οι κύριες αιτίες πίσω από αυτή τη συμπεριφορά. Όταν οι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι και αποδεχτούν τη διαφορετικότητα, δεν θα μπλέκονται σε διαδικασίες που υποβιβάζουν τους άλλους.
ΓΙΑΤΙ ΜΕΤΑΦΡΑΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΓΕΝΕΙΑ ΣΤΑ SOCIAL MEDIA ΩΣ ΚΡΙΤΙΚΗ;
Η λεπτή γραμμή μεταξύ «αγένειας», «κριτικής» και «προσωπικής άποψης» συχνά διαστρεβλώνεται. Το να έχεις άποψη δεν συνεπάγεται την ελευθερία να προσβάλλεις. Υπάρχουν τρόποι να διαφωνείς χωρίς να γίνεσαι αγενής.
Είναι ουσιώδες να κατανοούμε ότι πρέπει να δεχόμαστε κριτική, αλλά όχι προσβολές. Η κριτική που εξυπηρετεί την κοινωνία είναι απαραίτητη, ενώ η μανία για αρνητικά σχόλια είναι περιττή. Η γραμμή μεταξύ των εννοιών είναι θολή.
Το γεγονός ότι ο καθένας έχει τη δική του γνώμη δεν μας δίνει το δικαίωμα να θεωρούμε νορμάλ την κριτική και την αγένεια. Ειδικά στα social media, οι προσβολές συχνά εκλαμβάνονται ως «κριτική». Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με τις λέξεις μας και να διαχωρίζουμε την κριτική από την αγένεια.
Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε τα αρνητικά σχόλια; Σίγουρα, γιατί μερικές φορές μπορεί να μας φανούν χρήσιμα. Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να ανεχόμαστε κανενός είδους προσβολή μόνο και μόνο επειδή πήραμε την απόφαση να εκτεθούμε. Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσουμε τις περιπτώσεις που η κριτική είναι απαραίτητη, όπως όταν συζητάμε θέματα που αφορούν όλη την κοινωνία.
«If you can’t say something nice don’t say nothing at all», είναι μια φράση που θα έπρεπε να μας καθοδηγεί. Η τάση να σχολιάζουμε μανιωδώς αρνητικά τους συνανθρώπους μας ασκώντας διαδικτυακό bullying είναι κάτι που απαιτεί βαθύ ψάξιμο. Μια καλή αρχή είναι να κρατάμε τις προσβολές και να αναρωτηθούμε γιατί έχουμε φτάσει στο σημείο να είναι φυσιολογικό να είμαστε μισάνθρωποι.
Η τοξικότητα στα social media έχει αναδειχθεί σε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα θέματα της εποχής μας, και οι συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς είναι ορατές σε πολλές πτυχές της κοινωνίας. Ας δούμε πιο αναλυτικά την κατάσταση, εστιάζοντας σε διάφορους παράγοντες που την επηρεάζουν.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ SOCIAL MEDIA
Η τοξικότητα στα social media δεν είναι μόνο ένα φαινόμενο, αλλά μια πραγματικότητα που επηρεάζει κάθε χρήστη. Η ανωνυμία που προσφέρουν οι πλατφόρμες αυτές, σε συνδυασμό με την ανάγκη για άμεση έκφραση, οδηγεί σε ακραίες αντιδράσεις και σχόλια.
ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΠΟΥ ΣΗΜΑΔΕΥΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Πολλοί χρήστες έχουν αναφέρει περιστατικά όπου δέχθηκαν επιθέσεις λόγω της εξωτερικής τους εμφάνισης ή των απόψεών τους. Παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση μίας influencer που δέχθηκε σφοδρές επιθέσεις για το στυλ της, κάτι που καταδεικνύει την έλλειψη σεβασμού στη διαφορετικότητα.
Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ
Η ανάγκη για κριτική συχνά πηγάζει από τις δικές μας ανασφάλειες. Όταν μειώνουμε τους άλλους, νιώθουμε προσωρινά ανώτεροι. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου οι γυναίκες υποτιμούν άλλες γυναίκες, ή οι άνδρες εκφράζουν ομοφοβία.
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΖΗΛΙΑΣ
Η ζήλια είναι ένας από τους κύριους λόγους που οδηγούν τους ανθρώπους να προσβάλλουν άλλους. Οι influencers με τις πολυτελείς ζωές τους αποτελούν στόχο για εκείνους που δεν έχουν την ίδια δυνατότητα. Αυτή η συμπεριφορά δεν είναι μόνο άδικη, αλλά και επικίνδυνη, καθώς ενισχύει τη διαίρεση μεταξύ των ανθρώπων.
Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ SOCIAL MEDIA ΩΣ ΜΕΣΟ ΕΚΤΟΝΩΣΗΣ
Για πολλούς, η έκφραση αρνητικών σχολίων είναι μια μορφή εκτόνωσης. Αυτή η ψυχολογική ανάγκη για «ανακούφιση» μέσω προσβολών μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, τόσο για τους αποδέκτες όσο και για τους ίδιους τους εκφραστές.
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Η διαδικασία της δημόσιας έκθεσης είναι περίπλοκη. Όταν κάποιος επιλέγει να μοιραστεί τη ζωή του δημόσια, συχνά θεωρείται ότι «πρέπει» να αποδεχθεί και την κριτική. Ωστόσο, αυτή η λογική είναι ανακριβής. Ο σεβασμός και η ευγένεια πρέπει να παραμένουν προτεραιότητες.
Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗ
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως από την Αθηνά Τσαγκαράκη, η καταπίεση και ο πόνος είναι σημάδια μιας κοινωνίας που δεν έχει αποδεχθεί τη διαφορετικότητα. Οι άνθρωποι που ζουν ελεύθερα δεν θα καταφύγουν σε επιθέσεις εναντίον άλλων. Αυτή η σκέψη είναι καίρια για να κατανοήσουμε την προέλευση της τοξικότητας.
Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ SOCIAL MEDIA
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν ευθύνη για το περιεχόμενο που φιλοξενούν. Η έλλειψη μέτρων κατά της τοξικότητας ενδυναμώνει αυτή τη συμπεριφορά. Αν οι εταιρείες δεν λάβουν υπόψη τους τις συνέπειες, η κατάσταση θα επιδεινωθεί.
ΑΓΕΝΕΙΑ VS. ΚΡΙΤΙΚΗ
Η λεπτή γραμμή μεταξύ αγένειας και κριτικής συχνά συγχέεται. Είναι απαραίτητο να διακρίνουμε αυτά τα δύο για να μπορέσουμε να επικοινωνούμε χωρίς προσβολές. Η κριτική που έχει σκοπό την οικοδόμηση είναι χρήσιμη, ενώ η αγένεια μόνο καταστρέφει.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΥΓΙΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Μπορούμε να διαφωνούμε χωρίς να γινόμαστε επιθετικοί. Μια καλή στρατηγική είναι να εκφράζουμε την άποψή μας με σεβασμό και ευγένεια. Η δυνατότητα διαλόγου χωρίς προσβολές είναι θεμελιώδης για μια υγιή κοινωνία.
ΤΑ SOCIAL MEDIA ΚΙ Η ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΠΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΣΠΟΡ;
Αυτή η ερώτηση είναι κρίσιμη. Αν συνεχίσουμε να επιτρέπουμε την τοξικότητα να επηρεάζει τις σχέσεις μας, θα διαβρώσουμε τις κοινωνικές μας δομές. Είναι καιρός να αναλογιστούμε το ρόλο μας σε αυτή τη διαδικασία και να αναλάβουμε ευθύνη για τις πράξεις μας.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ
Η αυτοεκτίμηση παίζει καθοριστικό ρόλο στο πώς αλληλεπιδρούμε με τους άλλους. Όταν νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας, είναι λιγότερο πιθανό να επιτεθούμε στους άλλους. Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης πρέπει να είναι προτεραιότητα για την κοινωνία μας.
Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ
Αν θέλουμε να δούμε αλλαγές, πρέπει να αρχίσουμε από τον εαυτό μας. Ο καθένας μας μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση της τοξικότητας. Ας ξεκινήσουμε με την αυτοκριτική και τη συνειδητή επιλογή για θετική επικοινωνία.
ΜΙΑ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ
Ας κάνουμε όλοι την προσπάθεια να αναδείξουμε το θετικό και να περιορίσουμε το αρνητικό. Ο κόσμος μας χρειάζεται περισσότερη καλοσύνη και λιγότερη τοξικότητα. Ας γίνουμε το παράδειγμα που θέλουμε να δούμε.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η τοξικότητα στα social media είναι ένα ζήτημα που απαιτεί σοβαρή εξέταση και δράση. Είναι στο χέρι μας να αλλάξουμε την κατάσταση, να προάγουμε τον σεβασμό και την καλοσύνη. Ας αναρωτηθούμε: Πώς μπορούμε να συμβάλουμε στην οικοδόμηση ενός κόσμου όπου η τοξικότητα δεν είναι πια εθνικό σπορ;
